Στην αρχαία Ελλάδα, οι νύμφες θεωρούνταν κατώτερες θεότητες λόγω της σχέσης τους με τα στοιχεία της φύσης και ειδικότερα για το ζωτικό στοιχείο του νερού.
Οι νύμφες του νερού κατατάσσονται σε τρείς κατηγορίες στην Αρχαία Ελληνική μυθολογία: τις Ωκεανίδες, τις Νηρηίδες και τις Ναϊαδες. Η διάκριση μεταξύ τους δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά κατά κανόνα, ως Ωκεανίδες ορίζονται οι 3000 κόρες του Ωκεανού, Νηρηίδες λέγονται οι 50 κόρες του Νηρέα, ενώ με τον όρο Ναϊαδες γίνεται αναφορά στις αμέτρητες κόρες των ποταμών.
Σαν κατηγορία, πιο ξεκάθαρη είναι αυτή των Νηρηίδων, καθώς ο πατέρας τους, ο Νηρέας, ήταν θεότητα της θάλασσας, οπότε οι κόρες του ήταν οι νύμφες της Μεσόγειου Θάλασσας.
Με αυτή τη λογική, θα έλεγε κανείς ότι και οι Ωκεανίδες αξίζουν επάξια των τίτλο των θαλάσσιων νυμφών, αλλά στην Ελληνική μυθολογία, ο Ωκεανός θεωρείται ο θεός του απέραντου ποταμού που περιβάλλει την γη, κατατάσσοντας έτσι τις κόρες του στις νύμφες του γλυκού νερού.
Ως αποτέλεσμα, η διάκριση μεταξύ των Ωκεανίδων και των Ναϊαδων, οι οποίες είναι επίσης νύμφες του γλυκού νερού, είναι δύσκολη υπόθεση. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη ότι οι Ποταμοί (θεότητες των ποταμών) είναι παιδιά του Ωκεανού, μπορούμε καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι οι Ναϊάδες είναι οι ανιψιές των Ωκεανίδων.
Οι Ναϊάδες είναι οι νύμφες των ρεμάτων, πηγών, λιμνών, ποταμών και βάλτων, και όπως όλες οι νύμφες, απεικονίζονται ως όμορφες νεαρές γυναίκες, οι οποίες συνήθως κρατούν αμφορείς με νερό.
Οι Ναϊάδες δενθεωρούνταν αθάνατες, καθώς η πεποίθηση που κυριαρχούσε ήταν ότι όταν το σώμα νερού (πηγή, ρέμα κτλ.) μιας νύμφης στέρευε, τότε πέθαινε και η ίδια. Βέβαια, για θνητά όντα, το προσδόκιμο ζωής τους ήταν εξαιρετικά υψηλό αφού, όπως αναφέρεται σε έργα του Πλούταρχου, μπορούσαν να φτάσουν τα 9720 χρόνια.
Δεδομένου ότι το νερό είναι υψίστης σημασίας για τον άνθρωπο, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οιΝαϊάδες λατρεύονταν ευρέως, κυρίως ως προστάτιδες των νεαρών γυναικών. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι τα νερά στα οποία ζούσαν οι νύμφες είχαν θεραπευτικές και μαντικές ιδιότητες.
Οι πιο σημαντικές εξ αυτών ήταν οι Ναϊάδες των νησιωτικών πηγών, όπως η Αίγινα και η Σαλαμίς, καθώς και οι Ναϊάδες των πηγαδιών και των βρυσών στις πόλεις, όπως η Θέσπια. Πολλές περιοχές της Ελλάδας οφείλουν τα ονόματα τους στις προστάτιδες νύμφες τους. Από τις πλέον σημαντικές νύμφες, όμως, ήταν και η Κασσότις(ή Κασταλία), η Ναϊάδα της πηγής του μαντείου των Δελφών.
Ιστορίες για Ναϊάδες, Θνητούς και Θεούς
Σε γενικές γραμμές, οι Ναϊάδες, όπως και όλες οι νύμφες, δεν ήταν ιδιαίτερα φιλικές, αφού πολλές φορές όσοι τις συναντούσαν δεν γύριζαν ποτέ πίσω, αλλά και γιατί με την παραμικρή πρόκληση θα ζητούσαν εκδίκηση. Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Ελεινόμες (ή Ελειάδες), Ναϊάδες των ελών, παρέσερναν τους ταξιδιώτες με οράματα των αγαπημένων τους προσώπων. Οι άτυχοι θνητοί χάνονταν μέσα στους βάλτους και δεν γύριζαν ποτέ σπίτι.
Όπως και όλες οι νύμφες, οι Ναϊάδες συχνά ακόλουθοι των δώδεκα θεών του Ολύμπου και λόγω της απαράμιλλης ομορφιάς τους, συχνά γίνονταν το αντικείμενο του πόθου των θεών. Συγκεκριμένα, ο Απόλλωνας ερωτεύθηκε και καταδίωκε τόσο την Δάφνη, όσο και την Κυρήνη και την Σινώπη, ενώ ο Δίας κυνήγησε- μεταξύ άλλων- την Αίγινα. Ο Ποσειδώνας απήγαγε τη Σαλαμίς, ενώ ο Άδης ερωτεύθηκε την Μίνθη, την οποία η Περσεφόνη μεταμόρφωσε για εκδίκηση στην γνωστή σε όλους μέντα.
Πολλοί θνητοί της Αρχαίας Ελλάδας είχαν τουλάχιστον μια νύμφη στο γενεαλογικό τους δέντρο, ή τουλάχιστον, έτσι ισχυρίζονταν.
Η Εκδίκηση της Νύμφης
Ένα παράδειγμα της εκδικητικής φύσης των Ναϊαδων είναι η ιστορία για τον Δάφνι, ένα βοσκός της Σικελίας, ο οποίος ερωτεύτηκε μια νύμφη. Ήταν πιστοί ο ένας στον άλλον, ώσπου μια πριγκίπισσα της Σικελίας μέθυσε και αποπλάνησε τον Δάφνι. Όταν η νύμφη έμαθε τι συνέβη, τύφλωσε τον άπιστο εραστή της σε μια έκρηξη οργής.
Ο Ύλας και οι Ναϊάδες
Η πιο γνωστή ιστορία είναι αυτή της αρπαγής ενός νεαρού άντρα από τις νυμφες της Βιθυνίας. Η Αργοναύτες σταμάτησαν στην περιοχή στο δρόμο τους προς την Κολχίδα και όταν ο νεαρός Ύλας απομακρύνθηκε από τους άλλους, οι Ναϊάδες της περιοχής τον άρπαξαν.
Η Αργώ θα σάλπαρε χωρίς αυτόν, αφήνοντας πίσω και τον Ηρακλή, ο οποίος ορκίστηκε να βρει το νεαρό του φίλο, αλλά μάταια.
Δεν βρήκε ούτε ίχνος του Ύλα. Αλλά ίσως ο νεαρός δεν ήθελε να βρεθεί, καθώς μία εκδοχή της ιστορίας λέει ότι μαγεύτηκε από την ομορφιά των νυμφών και αποφάσισε να μείνει κοντά τους για πάντα.
Πηγές: